این نوشتار مبانی نظری و پیشینه تحقیق آموزش از راه دور را در پژوهش های داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می دهد. 

   آموزش از راه دور
   در شرایط تغییر سریع فناوری و تحولات بازار، نظام آموزش عالی با چالش فراهم آوردن فرصت‌های یادگیری در حال افزایش بدون افزایش بودجه روبرو است. ویلیامز (2002)،  معتقد است بیشتر مؤسسات آموزشی برای مواجه شدن با این چالش به توسعه برنامه‌های آموزش از راه دور روی آورده‌اند. در ابتدایی‌ترین سطح ، آموزش از راه دور زمانی اتفاق می‌افتد که مدرس و فراگیر در محیط فیزیکی یکسان قرار نگرفته و جدا از یکدیگر باشند. بنابراین فناوری(صدا، تصویر، اطلاعات و چاپ) که اغلب در ارتباط رو در رو مورد استفاده قرار می‌گیرند برای از بین بردن این شکاف آموزشی بکار برده می‌شود. این گونه برنامه‌ها فرصت دیگری فراهم می‌آورد تا اطلاعات حرفه‌ای خود را بر موقعیت‌های کاری ارتقاء دهند. ویلیامز یکی از ابعاد آموزش از راه‌دور را به صورت رسانه‌های اطلاعاتی یا الکترونیکی معرفی می‌کند. استفاده از سیستم رایانه‌ای و به صورت الکترونیکی در فرآیند یادگیری یکی از ابزارهای مورد استفاده در آموزش از راه دور می‌باشد(امین پور،1386).

آموزش از راه دور در مدارس و موسسات، تنها راه کمک به آموزش مجازی کسانی است که به هردلیلی از تحصیل و آموزش در محیطهای آموزش حضوری جا مانده اند و یا بدنبال شروع و یا تکمیل روند آموزشی خویش با استفاده از این شیوه ای نوین می باشند. علی رغم اینکه در شیوه آموزش حضوری بسیاری از فراگیران مبادرت به یادگیری می نمایند لیکن همچنان هستند کسانی که بدلیل مشغله و عدم امکان کسب دانش و تجربه نمی توانند به مدرسه عادی و یا دانشگاه یا موسسات آموزشی به شکل حضوری جهت ادامه تحصیل بروند.

وقتی به تاریخچه آموزش غیرحضوری و دلایل به وجود آمدن آن نگاه می کنیم، به وضوح نقش این رویکرد آموزشی را در جوامع پیشرفته میبینیم و این خود گواهی است برای افزایش هر روزه تمایل به سمت آموزش مجازی و زیرساخت های آموزش الکترونیکی که نموداری صعودی دارد. امروزه در کشورهای مدرن آموزش از راه دور و ویدیو کنفرانس تحت وب بسیار متداول می باشد. آموزش غیرحضوری مزایای زیادی برای آموزشگاه ها، اساتید، دانشپذیران و سایر افراد فعال در صنعت آموزش کشور فراهم نموده است. آموزش از راه دور می تواند با توجه به نیازهای افراد و موسسات مختلف به طرق مختلفی انجام پذیرد. افراد و آموزشگاه ها به دلایل متنوعی از بستر آموزش مجازی استفاده می کنند. اما آنچه در انتها برای تمام تصمیم گیرندگان اهمیت ویژه ای دارد تاثیر پیاده سازی بستر یادگیری الکترونیکی بر نرخ بازگشت سرمایه آن هاست. هر مزیتی که بتواند با حذف موارد غیرضروری در یک کسب و کار، به سهامداران آن در افزایش درآمد و حاشیه سود کمک کند از اولویت بالاتری برای پیاده سازی برخوردار است. هر چه این مزایا به صورت دوطرفه برای یاددهنده و یادگیرنده بیشتر باشد از شانس بیشتری نیز برای انتخاب برخوردار می شود. 

ابزارهای مختلفی برای آموزش مجازی تاکنون فراهم شده است مانند وب کنفرانس برای جلسات آنلاین آموزشی، نرم افزار کلاس مجازی و تدریس آنلاین، نرم افزار مدیریت آموزشگاه، نرم افزار مدیریت آموزش سازمان و سایر ابزارهای آموزش الکترونیکی که بستر لازم را برای اجرا و پیاده سازی آموزش مجازی مهیا نموده اند.  تمامی این ابزارها به نحوی تاثیر مستقیم و غیرمستقیم بر کاهش هزینه ها، افزایش درآمد و دستیابی به جامعه هدف بیشتر داشته اند. در بازار رقابتی امروز، متقاضیان آموزش الکترونیکی lms هر روز بیشتر می شود و نموار درخواست ابزارهای آموزش الکترونیکی هر روز رو به افزایش است. بسیای از مواقع به دلیل عدم آشنایی با نرم افزار اموزش انلاین، بسیاری از افراد روش های یادگیری مجازی و داشتن یک سایت آموزش از راه دور را جست و جو می کنند. سامانه آموزش مجازی lms و نرم افزار ویدئو کنفرانس تحت وب تنها یکی از راه های پیاده سازی آموزش الکترونیکی و غیرحضوری، برای آموزشگاه ها و موسسات آموزشی می باشد.
 

فهرست مطالب

تعریف نظری آموزش از راه دور

تعریف عملیاتی آموزش از راه دور

فصل دوم چارچوب نظری و پیشینه پژوهش آموزش از راه دور

2    مقدمه    11
2-1    فناوری اطلاعات و ارتباطات    12
2-2    تعامل در آموزش از راه دور    13
2-2-1    تعامل استاد – دانشجو    14
2-2-2    تعامل دانشجو – دانشجو    14
2-2-3    تعامل دانشجو – محتوا    14
2-2-4    تعامل استاد – محتوا    15
2-2-5    تعامل استاد – استاد    15
2-2-6    تعامل محتوا - محتوا    15
2-3    مراحل تکامل فناوری آموزشی    16
2-3-1    فناوری توزیعی    17
2-3-2    فناوری اشتراکی    17
2-3-3    فناوری تعاملی    18
2-4    نظریه‌های مورد استفاده در فناوری‌آموزشی    19
2-4-1    نظریه رفتارگرایی    20
2-4-2    نظریۀ شناخت گرایی    20
2-4-3    نظریۀ سازنده گرایان    21
2-5    دسته‌بندی آموزش الکترونیکی    22
2-5-1    یادگیری شخصی    22
2-5-2    یادگیری جمعی    22
2-5-3    کلاس های مجازی    23
2-6    آموزش از راه دور    23
2-6-1    نسلهای آموزش از راه دور    26
2-6-2    تاریخچه آموزش از راه دور در ایران    28
2-7    آموزش مجازی    28
2-7-1    شیوه‌های آموزش مجازی    32
2-7-2    عناصر آموزش مجازی    34
2-7-3    هدف‌های برنامه درسی    34
2-7-4    فعالیت‌های یادگیری    35
2-7-5    مواد و منابع یادگیری    35
2-7-6    محتوای الکترونیکی    36
2-7-7    استانداردهای محتوای الکترونیکی    37
2-7-8    ابرداده ها    37
2-7-9    بررسی استانداردهاي آموزش و فراگیري الکترونیکی    38
2-7-10    سامانه مدیریت یادگیری    39
2-7-11    نقش معلم در محیط‌های یادگیری الکترونیکی    41
2-7-12    مهارت‌های موردنیاز یادگیرنده الکترونیکی    43
2-7-13    مهارت به کارگیری رایانه    48
2-7-14    مهارت در به کارگیری ابزارهای اینترنتی و سامانه‌های مدیریت یادگیری    48
2-7-15    مهارت در به کارگیری تجارب اولیه    48
2-7-16    مدیریت زمان    49
2-7-17    مهارت‌های زبانی    49
2-7-18    مهارت‌های نوشتاری    50
2-8    رضایت تحصیلی    60
2-8-1    خودتوانی اینترنتی یادگیرنده    62
2-8-2    پاسخگویی به موقع مدرس    63
2-8-3    انعطاف پذیری دوره یادگیری الکترونیکی    63
2-8-4    کیفیت دوره یادگیری الکترونیکی    63
2-8-5    کیفیت فناوری    63
2-8-6    سودمندی سامانه    64
2-8-7    سهولت استفاده از سامانه    64
2-8-8    تنوع در ارزیابی    64
2-9    پیشرفت تحصیلی    65
2-10    ارزشیابی کیفیت دوره‌های یادگیری الکترونیکی    68
2-11    جایگاه مهارت‌های یادگیرنده الکترونیکی در برنامه درسی دانشگاه‌های مجازی    70
2-12    پیشینه پژوهش    74
2-12-1    پژوهشهای انجام شده خارجی    74
2-12-2    پژوهشهای انجام شده داخلی    78
2-13    جمع بندی    87

منابع و مآخذ
منابع فارسی    
منابع انگلیسی