هدف از این تحقیق بررسی نقش والدین در شکل گیری عزت نفس فرزندان می باشد.

والدين را از نظر نقشي كه به عنوان مربي اجرا مي‌كنند، مي‌توان به چهار گروه تقسيم كرد: الف) والدين مستبد ؛ ب) والدين بي‌تفاوت  ؛ ج) والدين آزاد  ؛ و د) والدين با اقتدار.

«والدين زورگو» پرتوقع هستند؛ نظارت بسيار شديدي بر رفتار فرزندانشان اعمال مي‌كنند و خواسته‌هاي خود را با زور، تهديد و تنبيه به اجرا در مي‌آورند. بيش‌تر اوقات،  فرزندان به اين نوع رفتارها پاسخ مثبت نمي‌دهند. فرزندان چنين والديني خيلي زود غمگين مي‌شوند، بدخلقي نشان مي‌دهند، متجاوز بار مي‌آيند و مشكل آفرين مي‌شوند. بر عكس، «والدين بي‌تفاوت» براي فرزندانشان محدوديتي قائل نمي‌شوند. آن‌ها توجه و علاقه‌اي نسبت به فرزندان خود نشان نمي‌دهند و از آن‌ها پشتيباني عاطفي نمي‌كنند. رفتار اين گونه والدين موجب عدم رشد سالم شخصيت فرزند مي‌شود. فرزندان چنين والديني زياده طلب، نافرمان و عنان گسيخته بار مي‌آيند و در تعامل‌هاي اجتماعي و بازي با همسالان خود، به طور مؤثر و سالم مشاركت نمي‌كنند. «والدين آزاد» با محبت هستند و از نظر عاطفي حساسند. اما براي رفتار فرزندانشان مرزي قائل نيستند. آنها گرچه پذيراي رفتار فرزندانشان و مشوق آنها هستند، اما نقش مهمي در ساخت شخصيت آن‌ها ندارند. جاي تعجب است كه فرزندان اين گونه والدين در بعضي موارد به فرزندان «والدين زورگو» شباهت دارند و بيش‌تر اوقات رفتارشان ناگهاني، بدون تفكر، ناپخته و خارج از كنترل است (مشیری تفرشی، 1378).

      اما، «والدين با اقتدار»، بهترين بستر را براي رشد فرزندان خود، به خصوص پرورش عزت نفس در آنها فراهم مي‌آورند. اين والدين ضمن اين كه به فرزندان خود علاقه نشان مي‌دهند و نسبت به آنها احساس عاطفي دارند، براي رفتار آنان مرزهاي معيني را تعيين مي‌كنند؛ به طوري كه فرزندان از پيش مي‌توانند واكنش پدر و مادر را در مقابل هر يك از رفتارهاي خود حدس بزنند (مشيري تفرشي، 1378). اين نوع رفتار از جانب والدين موثرترين اثر مثبت را بر رشد اجتماعي فرزندان مي‌گذارد. فرزندان چنين والديني    به طور كلي كنجكاوترين و مستقل‌ترين افراد جامعه بار مي‌آيند و عزت نفس بالايي پيدا مي‌كنند. عملكرد ساير افراد خانواده به جز پدر و مادر، مانند برادر و خواهر كوچك‌تر يا بزرگتر نيز مي‌تواند نقش مهمي در ميزان عزت نفس كودكان داشته باشد. والدين آگاه در مورد رفتار خود نسبت به فرزندانشان به مطالعه مي‌پردازند و به طور عملي از راهكارهاي مثبت در تربيت فرزندان استفاده مي‌كنند و بدين وسيله ميزان عزت نفس آنها را بالا مي‌برند (همان منبع). 

والدين، به اين اصل اعتقاد دارند كه افراد با عزت نفس بالا، در جهت ارتقاء گام  برمي دارند. ايجاد ديدگاه مثبت نسبت به رويدادهاي زندگي در فرزندان،  به تقويت عزت نفس آنان كمك بزرگي مي‌كند. يكي از رويدادهايي كه باعث كاهش عزت نفس در فرد مي‌شود، «شكست» است. پدر و مادر مي‌توانند فرزند «شكست خورده» را در مورد آن واقعه به طور منطقي توجيه كنند و تعريف صحيحي از كلمه «شكست» به او ارائه دهند. به او بياموزند، افرادي كه در زندگي هدف دارند و تلاش مي‌كنند به هدف خود برسند، ابتدا وسايل و راهكارهايي را براي خود انتخاب مي‌كنند. استفاده از بعضي از اين وسايل و راهكارها امكان دارد هميشه موفقيت‌آميز نباشد. فردي كه مثبت انديش و هدفدار است، در اراده‌اش تزلزل روي نمي‌دهد و با اتكا به خود، هر شكست را يك فرصت طلايي مي‌شمارد و با تجزيه و تحليل علل عدم موفقيت، بهترين بهره‌برداري را از موقعيت پيش آمده مي‌كند. به عبارت ديگر، افرادي كه به نفس خود متكي هستند، به اصل «الخير في ماوقع» ايمان دارند و از نتايج يك رويداد بد، با جديت و سعي تمام استفاده مي‌كنند. با چنين طرز فكر و ديدگاهي است كه فرزند تشويق مي‌شود يأس و نااميدي را ازخود دور سازد و به اقدامي جديد و استفاده از راه‌هاي ديگر دست زند.

انساني كه پوياست، طبيعي است كه در مسير آزمايش و خطا گاهي با شكست نيز روبرو شود و اين مسأله نبايد خارج از انتظار وي باشد. افرادي در زندگي شكست نمي‌خورند كه هرگز دست به عمل هدفمند نمي‌زنند. به عبارت ديگر، ترس از شكست، بعضي انسان‌ها را منفعل بار مي‌آورد. شكست، تجربه بسيار ارزشمندي است. براي اين كه در ذهن فرزندان اين طرز فكر مثبت نسبت به رويدادها، بهتر و سريع‌تر شكل بگيرد، پدر و مادر مي‌توانند به‌ آنان از طريق آشنا كردنشان با زندگي بزرگان كمك كنند. زندگي بزرگان و افرادي كه به عنوان برترين‌ها در جوامع بشري مطرح شده‌اند، الگوي خوبي براي تقويت عزت نفس است (مشیری تفرشی، 1378).

فهرست مطالب

تعریف نظری عزت نفس

تعریف عملیاتی عزت نفس

نشانه‌هاي جسمي و رفتاري ضعف عزت نفس    7
ابعاد مختلف عزت نفس    9
انواع عزت نفس    10
شیوه های افزايش عزت نفس احساسي – عاطفي    11
شیوه های افزايش عزت نفس روحي – معنوي    12
عوامل مؤثر در ايجاد عزت نفس    12
عزت نفس از ديدگاه قرآن، احاديث و دانشمندان اسلامي    14
نقش والدين در شكل گيري عزت نفس    14
نقش عوامل ديگر در تقويت عزت نفس    17
نقش عملكرد تحصيلي در عزت نفس    18
یافته های پژوهشی داخل و خارج از کشور    19
الف- پژوهش های انجام شده در خارج از كشور    19
ب- پژوهش های انجام شده در داخل كشور    21
منابع    26