آزادی مشروط زندانیان یکی از مباحث حقوق کیفری است، که تعریف دقیق و روشنی از آن در قوانین نمی توان دید. ولی با توجه به مطالب و آموزه های حقوقی و قانونی می توان تعریفی اینگونه ارائه نمود: آزادی مشروط به معنای آزاد کردن فرصت یا مجالی است که بیش از پایان دوره محکومیت به حبس به محکومان در بند داده می شود؛ مشروط به اینکه در مدت آزادی مشروط رفتار مناسب و پسندیده ای داشته باشد. 

این تحقیق برآن است به ماهیت آزادی مشروط و مواد مربوط به آن و هم چنین شرایط اعطای آن به محکوم علیه بپردازد. وجود مجازات برای کسی که جرمی را مرتکب شده است، نشان دهنده نوع جرم و هم چنین بیانگر روش اصلاح وی به منظور عدم ارتکاب مجدد جرم توسط مجرم می باشد. نهاد آزادی مشروط هر دو هدف فوق  را دنبال می کند تا به  این وسیله به هدف اصلی خود، که همانا اصلاح و انطباق اجتماعی مجرم می باشد، دست پیدا کند. قانون گذار در ماده 58 قانون مجازات اسلامی جدید بطور کامل شرایط برخورداری و اعطای آزادی مشروط و همچنین شرایط اجرای آن را که دارای اصلاحات و نوآوری هایی نسبت به قانون قدیم است، را بیان کرده است.

یافته های تحقیق نشان دهنده آن است که آزادی مشروط دارای فواید فردی و اجتماعی متعددی است که از جمله آنها می توان به کاهش جمعیت زندانیان، تشویق به رفتار مناسب در بین زندانیان و ...اشاره نمود. 

هدف از نگارش این پایان نامه مطالعه آزادی مشروط در حقوق کیفری ایران می باشد لذا سعی در بررسی به مسائلی چون  فلسفه و جایگاه و نهاد آزادی مشروط در حقوق جزای ایران و اهداف آن و  بررسی این موضوع که این نهاد ارفاقی در کشور برای رسیدن به اهداف خود از چه سیستم شکلی و اجرایی پیروی می کند می پردازیم و همچنین سیستم شکلی و اجرایی که نهاد ارفاقی در ایران برای رسیدن به اهداف خود پیروی می کند  را مورد بررسی قرار می دهیم . این تحقیق بر آن است که مشخص کند تحولات حقوق کیفری ایران درچه راستایی بوده است، عیوب و خلاءهای حقوق جزای ایران در زمینه آزادی مشروط کدام است و چگونگی فائق آمدن بر مشکلات را بررسی می نماییم.

فهرست
مقدمه    1
الف) اهمیت تحقیق    1
ب) اهداف تحقیق    2
ج)پرسش های تحقیق    2
د) فرضیه های تحقیق    2
و) روش تحقیق    3
هـ) سازماندهی    3

فصل اول : مفاهیم، پیشینه و درآمدی بر فواید و مبانی نهاد آزادی مشروط    4
1-1- مبحث نخست: مفاهیم    6
1-1-1-گفتار نخست: مفاهیم    7
1-1-1-1- آزادی مشروط    7
1-1-1-2- اصل فردی کردن مجازات    10
1-1-1-3- مکاتب مجرم محور    18
1-1-2- گفتار دوم: تفاوت با نهاد های مشابه    24
1-1-2-1- تفاوت با نهاد تعلیق مجازات    25
1-1-2-2- تفاوت با نهاد تعویق صدور حکم    26
1-1-2-3- تفاوت با نهاد عفو    28
1-2- مبحث دوم: پیشینه تاریخی    38
1-2-1- گفتار نخست: در دوران قبل از انقلاب    38
1-2-2- گفتار دوم:در دوران پس از انقلاب    39
1-2-2-1- در قانون راجع به مجازات اسلامی    40
1-2-2-2- در قانون مجازات اسلامی 1370    40
1-2-2-3- در قانون مجازات اسلامی جدید    42
1-3- مبحث سوم: مبانی و فواید    45
1-3-1- گفتار نخست: مبانی    49
1-3-2- گفتار دوم: فواید    50
1-3-2-1- فواید فردی    51
1-3-2-2- فواید اجتماعی    52

فصل دوم: شرایط، آغاز، استمرار و اتمام آزادی مشروط    54
2-1- مبحث نخست: شرایط آزادی مشروط    56
2-1-1- گفتار اول: شرایط ماهوی    56
2-1-1-1- شرایط مربوط به مجازات در حال اجرا    56
    1- محدودیت ها    56
    2- لزوم سپری شدن نصف از مدت حبس    57
2-1-1-2 شرایط مرتبط با مرتکب    58
    1- لزوم برخورداری از حسن اخلاق    58
    2- پیش بینی عدم تکرار جرم در آینده    59
    3- جبران ضرر و زیان مدعی خصوصی    60
2-1-2- گفتار دوم: شرایط شکلی    61
2-1-2-1- شرایط شکلی مرتبط با مقامات قانونی    62
    1- پیشنهاد آزادی مشروط    62
    2- تایید آزادی مشروط    62
2-1-2-2- شرایط شکلی مرتبط با مرتکب جرم    63
    1- درخواست مرتکب    63
    2- ترتیبات قانونی    63
2-2- مبحث دوم: آغاز، استمرار و اتمام آزادی مشروط    64
2-2-1- گفتار نخست: آغاز آزادی مشروط    64
2-2-1-1-صدور حکم آزادی مشروط    65
2-2-1-2- دادگاه صالحه    65
2-2-1-3- قابلیت اعتراض رای صادره    65
2-2-2- گفتار دوم: استمرار آزادی مشروط    61
2-2-2-1- مدت آزادی مشروط    67
2-2-2-2- شرایط لازم الرعایه    68
2-2-3- گفتار سوم: خاتمه آزادی مشروط    68
2-2-3-1- لغو حکم آزادی مشروط    68   
    1- موارد لغو    69
    2- ترتیبات قانونی    69
2-2-3-2- آثار لغو حکم آزادی مشروط    70
2-3- نتیجه گیری ...................72
2-4- پیشنهادات    74
2-5- منابع      76