توضیحات

دانلود مقاله رشته حقوق

نقد و بررسی لزوم اختبار اوصاف مبیع از دیدگاه فقها

چکیده

یکی از راه های علم تفصیلی به اوصاف مبیع، اختبار می باشد. از دیدگاه فقها منظور از اختبار تعیین و مضبوط نمودن اوصافی است که به منظور دفع غرری بودن معامله و تحقّق شرط صحّت در معامله به یکی از طرق بوئیدن، چشیدن و... صورت می پذیرد. فقها درباره لزوم یا عدم لزوم اختبار در کالای فاسد نشدنی، دیدگاه های مختلفی ارائه نموده اند. برخی از فقها قائل به لزوم جریان اختبار و برخی دیگر، معتقد به جریان اصالة الصحة و یا انجام معامله بر حسب توصیف و عدم لزوم جریان اختبار اوصاف مبیع می باشند. پژوهش حاضر که به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، ضمن تبیین مفهوم غرر، به بررسی ادلّه موافقین و مخالفین با لزوم اختبار مبیع پرداخته و چنین بدست آمده که با توجه به شرط مضبوط بودن مبیع در معامله، هرگاه اختبار اوصاف مبیع امکان پذیر باشد-بنا بر قول موافقین لزوم اختبار- اختبار، لزوم پیدا می کند.

واژگان کلیدی:

بیع

غرر

اختبار

اوصاف مبیع

اصالة الصحة

مقدمه

بدون شک یکی از اساسی ترین ارکان حیات اقتصادی یک جامعه وجود قوانینی سالم و احکام صحیح برگرفته از فقه اسلامی در عرصه معاملات بازرگانی می-باشد. فقه اسلامی به منظور اجرای معاملات صحیح و سالم -که ضامن بقا و حیات اقتصادی هر جامعه است- قواعد و احکامی مقرّر نموده است که از جمله آنها می توان به مضبوط کردن اوصاف مبیع از طریق اختبار و آزمایش اوصاف آن اشاره کرد.

اوصاف مبیع شامل اوصاف کمّی و کیفی است، از دیدگاه فقها دو طرف منعقدکننده عقد بیع باید به هنگام انعقاد معامله از کیفیّت و كمیّت مورد معامله علم كافی داشته باشند؛ همچنانکه تشخیص و تعیین کمیّت مبیع بوسیله کیل، شمارش و زرع محقّق خواهد شد، لازم است کیفیّت مبیع نیز از طریق احراز اوصاف مضبوط و مشخص شود، به نحوی كه عرفاً با حصول علم به کیفیّت مبیع، از مورد معامله رفع جهالت و غرر شده باشد. روشن است که کیفیّت و کمیّت، متعلّق قصد طرفین معامله قرار می گیرند و در صورت نامشخص بودن منجر به مخدوش شدن قصد طرفین می گردد؛ بدین لحاظ عقد در اثر مخدوش شدن علت موجده آن (كه قصد می-باشد) فاقد اثر قانونی می گردد؛ زیرا در این صورت بدلیل عدم تحقّق یكی از شرایط اساسی صحّت معاملات، بیع باطل می گردد.

از آنجایی که علم به اوصاف مبیع، نقش تعیین کننده ای در انعقاد عقد بیع دارد، بنابراین در صورت امکان اختبار، مشتری باید فرصت بازرسی و آزمایش کالا را در وضعیّت معمولی تجاری داشته باشد؛ به رغم توافق همه فقها بر باطل بودن و عدم ترتب اثر بیع غرری، در مورد لزوم یا عدم لزوم اختبار کالای فاسد نشدنی بین آنها اتّفاق نظر وجود ندارد. هر کدام از موافقین و مخالفین برای اثبات لزوم و عدم لزوم اختبار، نظریه ای بیان نموده اند که به نظر می رسد یافتن پاسخ اصلی مسأله در گرو واکاوی جایگاه اصالة الصّحة در معاملات می-باشد.

در حوزه فقه اسلامی، برخی از نویسندگان در آثار خود به این موضوع پرداخته اند که از جمله آنها کتاب "المکاسب" اثر شیخ انصاری است. نویسنده در این اثر به طور مفصّل به بررسی اقسام اوصاف، رفع غرر، امکان یا عدم امکان اختبار اوصاف پرداخته است. همچنین کتاب "التنقیح الرائع لمختصر الشرائع" اثر مقداد بن عبدالله سیوری، مسأله فروختن مبیع بنا بر اصل صحت را از دیدگاه فقها مورد تحلیل قرار داده است. نیز می توان به کتاب "کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد" اثر سید عمیدالدین بن محمد اعرج حسینی اشاره کرد، که در این اثر، وی خرید و فروش مبیع از جهت اینکه طعم و بوی آن مورد نظر باشد را از دیدگاه فقها مورد بحث و بررسی قرار داده است.در هیچ یک از تألیفات فوق الذکر، ادله موافقین و مخالفین نظریات لزوم اختبار و عدم اختبار، در جهت تبیین مفهوم اختبار و به منظور اثبات و یا رد اصاله الصحه در معاملات صورت نگرفته، لذا پژوهش حاضر در پی آن است که ضمن روشن ساختن جایگاه اختبار در بیع، عمل به اصل صحت در موارد امکان اختبار مبیع را مورد نقض و ردّ قرار دهد.

فهرست مطالب

نقد و بررسی لزوم اختبار اوصاف مبیع از دیدگاه فقها 1

چکیده 2

واژگان کلیدی: 2

مقدمه 4

1. مفهوم شناسی 5

1-1. اختبار 5

2. تحلیل مسأله 6

2-2. روایات ظاهر در صحت معامله با جهالت اوصاف 13

2-3. نقد و بررسی روایات 13

4. ادلّه موافقین با لزوم اختبار 18

5. ادلّه مخالفین با لزوم اختبار 19

6. نقد دیدگاه ها 21

نتیجه گیری 26

منابع 28

نظرات کاربران

نظرتان را ارسال کنید

نام و نام خانوادگی

ایمیل

موبایل

نظر

کد امنیتی