عفو عمومی، عفوی است که به طور کلی و به موجب قانونِ خاص به مرحله اجرا در می آید و در موردی است که عده زیادی در مقاصد معیّنی شرکت نموده باشند. این نوع عفو، از طرف قوه مقنّنه و نسبت به جرایم معیّن و بدون این که شخصیت محکومین در نظر گرفته شود اعمال می گردد
که هدف از آن رعایت مصالح اجتماعی با توجه به فراز و نشیب های سیاسی جامعه است و نهایت اینکه قوه مقنّنه برای کنترل این فراز و نشیب ها و محدود نمودنِ قوه مجریّه و قضائیه وارد عمل شده و قوانین مربوط به عفو عمومی را تصویب می کند. مطابق ماده 97 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392: «عفو عمومی که به موجب قانون در جرائم موجب تعزیر اعطاء می شود، تعقیب و دادرسی را موقوف می کند. در صورت صدور حکم محکومیت، اجرای مجازات موقوف و آثار محکومیت نیز زائل می شود».
بنابر منابع اسلامی، عفو عمومی اولاً و بالذات متعلق به خداوند است و به جعل شارع مقدس، پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) و ولی فقیه به عنوان حاکم اسلامی در غیاب معصوم (ع) می توانند در اوضاع و شرایط خاصی خواه به صورت مطلق و خواه مشروط، با در نظر گرفتنِ غبطه و منافع جامعه اسلامی آن را اعطا نمایند. اصطلاح عفو عمومی، ترجمه واژه Amnistie است که معنی آن فراموشی است و عبارت است از اقدامی که در آن پاره ای از جرایم و مجازات ها بنابر دلایل و مصالح سیاسی و اجتماعی، موردِ گذشتِ حاکمیت قرار گرفته و به طور رسمی به دست فراموشی سپرده می شود.
در فرهنگ لغت حقوق آکسفورد در زیر کلمه Amnesty آمده: عفو عمومی، عبارت است از اقدامی که به منظور محو کردن (زدودن) از حافظه قانون، نسبت به برخی از جنبه های رفتار مجرمانه ارتکابی توسط مجرم صورت می گیرد. این عفو غالباً به گروه هایی از مردم اعطا می شود که مرتکب جرایم سیاسی شده باشند.
فهرست مطالب
عفو عمومی
مبحث اوّل: مبنا و ماهیّت عفو عمومی
مبحث دوّم: ارکان عفو عمومی
مبحث سوّم: انواع عفو عمومی.
گفتار اوّل: عفو عمومی مطلق
گفتار دوّم: عفو عمومی مقیّد.
گفتار سوّم: عفو عمومی واقعی.
گفتار چهارم: عفو عمومی شخصی
گفتار پنجم: عفو عمومی خاص.
مبحث چهارم: آثار عفو عمومی.
گفتار اوّل: تعقیب
گفتار دوّم: محکومیت کیفری
گفتار سوّم: عفو عمومی و قواعد تکرار جرم
گفتار چهارم: عفو عمومی و قانون آمره.
گفتار پنجم: قلمرو عفو عمومی.
گفتار ششم: تأثیر عفو عمومی بر حقوق اشخاص
منابع