دانلود پایان نامه رشته مدیریت
چارچوبها و الگوهای فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی در سازمانها با نگرش استراتژیک
هدف از این پایان نامه بررسی چارچوبها و الگوهای فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی در سازمانها با نگرش استراتژیک بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد.
پيدايش و سر تحول فناوری اطلاعات در سازمانها
به‌منظور مديريت مؤثر و استراتژيک سيستم‌هاي اطلاعاتي و فناوري اطلاعات، پيش از هر چيز لازم است که با روند تحول نقش و کاربرد سيستم‌هاي اطلاعاتي و فناوري اطلاعات در سازمان بيشتر آشنا شويم. طبيعي است که سازمانها خواهان دقت و بلندنظري بيشتري در سرمايه‌گذاري‌هاي سيستم‌هاي اطلاعاتي و فناوري اطلاعات خود هستند. وضعيت موجود آنها ريشه در تصميمات و اقدامات ديروز آنها دارد. شايد برخي از آنها آرزو کنند که از نو براي سيستم‌هاي اطلاعاتي و فناوري اطلاعات برنامه‌ريزي کنند؛ اما متاسفانه وجود سيستم‌هاي قديمي به ما يادآوري مي‌کند که چنين آرزوهايي دور از واقعيت است و سيستم‌ها و سخت‌افزارهايي که اکنون به ما ارث رسيده است، حاصل همان تصمیمات و اقدامات پیشین ما بوده است. بسياري از بانک‌ها، شرکت‌هاي بيمه و سازمان‌هاي بزرگ ملي و جهاني، هنوز به سيستم‌هايي وابسته هستند که براي اولين بار نزديک به 20 تا 30 سال پيش ايجاد شده‌اند.
اين را هم مي‌دانيم که چيزي که ديروز سبب موفقيت ما شده است، لزوماً در آينده عامل موفقيت ما نخواهد بود، مگر آنکه قابليت‌ها و دانش ما در طول زمان رشد و توسعه يافته باشد. يادگيري از تجربيات گذشته اعم از موفقيت‌ها و شکست‌هاي کسب شده، بخش مهمي از رويکرد استراتژيک مي‌باشد. ارل نکته‌اي را در پژوهش‌هاي خود متذکر شده است مبني بر اين که، قابليت‌هاي نهفته در سيستم‌هاي اطلاعاتي و فناوري اطلاعات بيشتر از طريق تجربه و سعي و خطا به‌دست آمده و هرگاه سازمانها با چالشي مواجه شده‌اند مجبور به يافتن راهکاري براي رفع آن بوده‌اند. بدين گونه مديريت سيستم‌هاي اطلاعاتي و فناوري اطلاعات به طور مرتب در حال يادگيري است.
نيروهاي متعددي بر پيشبرد و تحول کاربرد سيستم‌هاي اطلاعاتي و فناوري اطلاعات در سازمانها مؤثر بوده‌اند. ارتباط و وزن هر يک از آنها در طول زمان متفاوت بوده است، همچنين از سازماني به سازماني ديگر، اين نيروها متفاوت بوده‌اند. نيروهايي مانند قابليت‌هاي فناوري، اقتصاد فناوري، کاربردهاي در دسترس و امکان پذير آن، مهارت‌ها و توانايي‌هاي موجود در داخل سازمان يا بيرون سازمان براي توسعه و ايجاد کاربردها؛ مهارت‌ها و توانايي‌هاي موجود در سازمان براي به‌کارگيري کاربردها و فشار بر سازمان‌هايي خاص و يا بر صنعتي خاص براي بهبود عملکرد خود؛ بخشي از نيروهاي شناخته شده‌اي هستند که بر اين تحول و سير پويا تاثير بسزايي گذاشته‌اند.
زیر کارکردهای سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات در سازمان
برای اجرای استراتژیک فناوری اطلاعات نیاز است تا زیر سیستم‌ها یا زیر کارکردهای فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی در هر سازمان را شناسایی کنیم، در خصوص تعریف و تدوین زیر سیستم‌ها اتفاق نظر وجود ندارد. اما این نخستین گام برای اجرای استراتژیک فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی می باشد. بدیهی است که در اجرای استراتژیک نخستین گام شناسایی این زیر سیستم‌ها در هر سازمان می‌باشد زیرا هر سازمان بنا به ساختار سازمان و صنعتی که در آن مشغول به فعالیت می‌باشد و انتظاراتی که کسب‌وکار از کارکرد فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی دارد، زیرسیستم‌ها یا زیرکارکردهای متفاوتی در فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی قابل شناسایی خواهد بود. اگر چه می‌توان زیر سیستم‌هایی را به طور عمومی شناسایی کرد که در اکثر سازمانها قابل مشاهده هستند.
در یک نگاه کلی می‌توان ادعا کرد که تمامی فعالیت‌های فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی به نوعی ارائه خدمات گوناگونی به سازمان است. این فعالیت‌ها گستره پهناوری از برنامه‌ریزی سرمایه‌گذاری بر فناوری اطلاعات تا ساخت برنامه‌های کاربردی و نصب و نگهداری سرورها، نرم‌افزارها و شبکه و همچنین پشتیبانی از کاربران نهایی و ارائه خدمات فناوری اطلاعات را در برمی‌گیرد.وارد و پپارد (2002:355) مجموعه‌ی فعالیت‌ها را در قالب چهار دسته کلی طبقه‌بندی نموده‌اند: استراتژی و برنامه‌ریزی، توسعه سیستم‌ها و برنامه‌های کاربردی، خدمات فنی و خدمات فناوری و نگهداری؛ مثال‌هایی از هر یک از فعالیت‌ها است.
زیر کارکرد تامین کاربردها و سیستم‌های اطلاعاتی در واقع نام جدیدی برای توسعه کاربردها و سیستم‌های اطلاعاتی می‌باشد، زیرا امروزه خرید و یا تامین کاربردها و سیستم‌های اطلاعاتی از بیرون سازمان بیشتر از ساخت و توسعه آنها در داخل سازمان رایج شده است. مدیریت سبد کاربردها اشاره به برنامه‌ریزی و مدیریت کاربردها و سیستم‌های اطلاعاتی مورد نیاز کسب‌وکار دارد.زیر کارکرد ارائه خدمات فناوری اطلاعات، ناشی از شکل‌گیری چارچوب‌های جدیدی در زمینه فناوری اطلاعات به نام مدیریت خدمات فناوری اطلاعات می‌باشد که در سال‌های اخیر توجه زیادی بدان شده است.
این زیر کارکرد اشاره به برنامه‌ریزی، ارائه و پشتیبانی از خدمات مرتبط با فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی در سازمان و برای پیشبرد اهداف و فرآیندهای سازمان دارد.زیر کارکرد مدیریت زیر ساخت‌ها و فناوری‌ها، بر برنامه‌ریزی، کنترل به‌روزآوری و به طور کلی مدیریت زیرساخت‌ها و فناوری‌های لازم برای راه‌اندازی کاربردها و سیستم‌های اطلاعاتی تاکید دارد.اگر چه دسته‌بندی جامع و مورد پذیرش همگانی‌ای وجود ندارد که تمامی زیر کارکردها را مشخص کرده باشد اما هر سازمانی موظف است تا بر جامعیت این چارچوب بیافزاید، به طور مثال زیر کارکردهایی مانند مدیریت امنیت اطلاعات، مدیریت اطلاعات و دانش و همچنین مدیریت برونسپاری یا مدیریت پیمانکاران فناوری اطلاعات نیز در سال‌های اخیر به این مجموعه اضافه شده‌اند.
مقدمه
با رشد و توسعه به‌کارگيري فناوري اطلاعات و سيستم‌هاي اطلاعاتي در سازمانها و مشاهده کاربردهاي نوآورانه و استراتژيک آن در خلق و حفظ مزيت رقابتي، برخي از مديران کسب‌وکارها به اين فکر افتادند که فناوري اطلاعات و سيستم‌هاي اطلاعاتي وراي کاربردهاي عملياتي و روزمره آن شايد بتواند کاربردهايي عميق‌تر، بلندنظرانه‌تر و تحول آفرين نيز در برداشته باشد.
در اواخر دهه 1970 برخي از سازمانها شروع به به‌کارگيري فناوري اطلاعات و سيستم‌هاي اطلاعاتي براي تغيير در روش‌هاي مديريت کسب وکار خود نمودند. اين تغييرات ساختار قدرت در صنعت و بازيگران آن يعني مشتريان، تامين کنندگان و رقبا را تحت تاثير قرار داد. به‌کارگيري فناوري اطلاعات و سيستم‌هاي اطلاعاتي بر روي جايگاه رقابتي اين سازمانها تاثير بسزايي گذاشت و به عنوان اسلحه‌اي استراتژيک براي بهبود رقابت‌پذيري آنها در بازار خود را نشان داد و از اينجا بود که ارتباط ميان سرمايه‌گذاري‌هاي فناوري اطلاعات و سيستم هاي اطلاعاتي و رشد و توسعه استراتژيک مطرح شد.
در پژوهشي كه توسط مجله معتبر سي. آي. او در سال 2003 از ميان 500 مدير ارشد اطلاعات سازمانها انجام شد، نشان داد که مهمترين مسئله از نظر آنان «تفكر و برنامه‌ريزي استراتژيك» بود. اين مسئله دو سال پيش از اين نيز مسئله نخست اين مديران بوده است. شايد اين عجيب باشد كه در ميان مديران فناوري اطلاعات، مسائل فني و اطلاعاتي نقش اصلي را بازي نمي‌كند، بلكه به زعم آنان تفكر و برنامه‌ريزي استراتژيك در فناوري اطلاعات و سيستم‌هاي اطلاعاتي از اهميت اساسي برخوردار است.شرکت معتبر گارتنر نيز در گزارش سالانه خود در سال 2007 که با عنوان «وضعيت موجود و جهت‌گيري‌هاي آينده در صنعت فناوري اطلاعات» ارائه نمود، به اين نکته اشاره داشت که انتظار از مديران ارشد اطلاعات و واحد فناوري اطلاعات براي بهبود فرآيندهاي موجود در کوتاه مدت و ايجاد توانايي‌هاي جديد استراتژيک براي شرکت در بلند مدت، به شدت در حال افزايش است و مديران عامل سازمانها در مدت زمان کوتاه‌تري نسبت به گذشته انتظار دارند که اين دو مهم اتفاق بيفتد؛ و چالش پيش روي مديران ارشد اطلاعات در سازمانها کوتاه‌تر شدن برنامه‌هاي بلند مدت است.
اين گزارش 31 صفحه‌اي همچنين اشاره دارد به اين نکته که انتظارات کسب‌وکار از مديران ارشد اطلاعات و واحد فناوري اطلاعات در سه سال اخير تغيير يافته است، به طوري که عوامل اساسي موفقيت از مديريت فناوري به تغيير و تحول در توانايي‌هاي سازمان و رقابت‌پذيري آن مبدل شده‌است. اين بدان معناست که آينده واحد فناوري اطلاعات به توانايي آن در تغيير و تحول فرآيندها براي مديريت ساختار هزينه و در نهايت جذب مشتريان و استفاده مؤثرتر از اطلاعات وابسته است.
در این نوشتارسعی شده است تا به تعاریف مختلف موجود برای استراتژی فناوری اطلاعات، سیستم‌های اطلاعات، کارکردها یا زیرسیستم‌های فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی پرداخته شود و در انتهای نوشتار به بررسی تحقیقاتی که با عناوین نزدیک به عنوان این پژوهش صورت گرفته است، پرداخته شود.
فهرست
2-1- مقدمه 18
2-2- پيدايش و سر تحول فناوری اطلاعات در سازمانها 20
2-2-1- سير تحول کاربرد سيستم‌هاي اطلاعاتي و فناوري اطلاعات 21
2-2-2- سيرتحول زيرساخت‌ها و معماري فناوري اطلاعات 22
2-2-3- اعصار سيستم‌هاي اطلاعاتي 23
2-2-4- سير تحول در طراحي و توسعه سيستم‌هاي اطلاعاتي 26
2-2-5- سير تحول در نقش واحد سيستم‌هاي اطلاعاتي و فناوري اطلاعات 26
2-3- تعریف فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی 28
2-3-1- قلمروی سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات 28
2-3-2- تعریف سیستم‌های اطلاعاتی 31
2-3-3- سيستم‌هاي اطلاعاتي و فناوري اطلاعات 32
2-4- نگرش استراتژيک به سيستم‌هاي اطلاعاتي و فناوري اطلاعات 34
2-4-1- تعريف مديريت استراتژيک 34
2-4-2- فرآيند مديريت استراتژيک 34
2-4-3- سطوح مديريت استراتژيک 36
2-5- چارچوبها و الگوهای استراتژی سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات 39
2-5-1- چارچوب وارد و پپارد 40
2-5-2- ماتريس سوليوان 40
2-5-3- شبکه استراتژيک 42
2-5-4- سبد کاربردها 47
2-5-5- استراتژي‌هاي عمومي فناوري اطلاعات (پارسونز) 49
2-6- کارکردها و زیرسیستم‌های سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات 53
2-6-1- زیر کارکردهای سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات در سازمان 54
2-6-2- استراتژی تامین کاربردها و سیستم‌های اطلاعاتی 58
2-6-3- استراتژی ساخت یا خرید کاربردها و سیستم‌های اطلاعاتی 59
2-6-4- استراتژی مدیریت سبد کاربردها و سیستم‌های اطلاعاتی 61
2-6-5- استراتژی ساخت و توسعه کاربردها و سیستم‌های اطلاعاتی 62
2-6-6- استراتژی مدیریت و ارائه خدمات فناوری اطلاعات 64
2-6-7- استراتژي‌هاي مديريت زيرساخت و فناوري 67
2-7- درباره سازمان مدیریت صنعتی 71
2-7-1- تاريخچه سازمان مدیریت صنعتی 71
2-7-2- ماموريت سازمان 73
2-7-3- اهداف 73
2-7-4- ساختار سازمانی 73
2-7-5- خدمات مشاوره‌اي و پژوهشی سازمان مديريت صنعتي 74
2-7-6- اصول محوري در ارايه خدمات مشاوره‌اي 75
2-7-7- انواع خدمات مشاوره‌ای 75
2-8 الگوی مفهومي پژوهش 76
منابع