دانلود مبانی نظری پایان نامه رشته مدیریت
مبانی نظری و پیشینه تحقیق انواع مدلهای ارزیابی عملکرد
انواع مدل های ارزیابی عملکرد:
لازم به ذکر است كه مدلهاي ارزيابي عملكرد، گر چه زير مجموعهاي از مباحث ارزيابي عملكرد ميباشد وليكن به خاطر اهميّت اساسي اين مدلها در تحقيق جاري، از آن به عنوان مبحثي مجزا ذكر مي شود.
از یک سو، از آنجا كه موضوع ارزيابي عملكرد در حيطههاي مختلفي مطرح شده، مدلهاي ارزيابي عملکرد نیز بالتبع آن گوناگون می باشند و از سوی دیگر، مدل های جدیدی که ارائه شده و ارائه می شوند، با هدف بهبود و رفع کاستی های مدل های قبلی تدوین می شوند، لذا این مدل ها، به خاطر تعدد و تنوعشان در قالب دسته بندی های مختلفی مطرح گردیده اند که در ذیل به نمونه هایی از ای دسته بندی ها اشاره می شود.
در یک دسته بندی، همان طورکه پیشتر نیز از آن ذکر گردید، انواع مدل های ارزیابی عملکرد در قالب دو دیدگاه سنتی و نوین قابل بررسی می باشند. مدل های سنتی ارزیابی عملکرد، عموماً مبتنی بر معیارهای مالی هستند ولی در مدل های نوین ارزیابی عملکرد، مدل های کمی مثل؛ معیار بهره وری با رویکرد ارزش افزوده، معیار کارآمدی با رویکرد اثربخشی و کارآیی و معیار سودآوری با رویکرد حسابرسی عملکرد و مدل های کیفی مثل؛ معیار توصیفی و ارزشی با رویکرد تعهد سازمانی و اخلاق سازمانی و چند معیار دیگر به کار گرفته شده است. دست کم هفت مقیاس برای ارزیابی عملکرد یک سازمان وجود دارد که الزاماً متمایز از یکدیگر نیستند. این مقیاس ها عبارتند از: اثربخشی، کارآیی، بهره وری، کیفیت زندگی شغلی، کیفیت و خلاقیت و نوآوری.
در یک دسته بندی دیگر، انواع مدل های ارزیابی عملکرد در 3 دسته ذیل طبقه بندی می شود.
الف- مدل هاي مبتني بر زمان و هزينه، از قبیل؛ «نمودار نیمه عمر» و «اسکور» که تأکید بر ارزیابی های حوزه مالی و فرآیندهای ساخت و تولید داشته و مبتنی بر کنترل زمان و هزینه صرف شده می باشند.
ب- مدل هاي برتري سازماني و خود ارزيابي، از قبیل؛ «جایزه دمینگ»، «جایزه ملی کیفیت مالکوم بالدریج» و دیگر مدل های تعالی سازمانی که تأکید بر ارزیابی های حوزه مدیریت و فرآیندهای ساخت و تولید داشته و مبتنی بر ارتقاء کیفیت فرآیندها و نتیجه گیری می باشند.
ج- مدل هاي يكپارچه، از قبیل؛ «سیستم اسمارت»، «منشور عملکرد»، «بنچ مارکینگ»، «مدیریت بر اساس هدف و نظام هوشین» و «کارت امتیازی متوازن»، که تأکید بر ارزیابی های حوزه مدیریت، فرآیندهای حوزه مدیریت، فرآیندهای ساخت و تولید، مالی و نیروی انسانی داشته و مبتنی بر اجرای استراتژی می باشند.
از دسته بندی دیگر، انواع مدلهاي ارزیابی در رویکردهای تک بعدی و چند بعدی ارزیابی عملکرد دسته بندی می شوند.
و از دسته بندی های صورت پذیرفته دیگر، انواع مدلهاي ارزیابی در 5 گروه زیر دسته بندی می شود، اين مدلها عبارتند از:
1. مدل های ارزيابي مالي؛
2. مدل های ارزيابي بهرهوري؛
3. مدل هاي اثربخشي سازماني؛
4. مدل هاي تعالي سازماني؛
5. مدل ارزيابي عملكرد متوازن؛
در ادامه به برخی از مهم ترین و متداول ترین الگوها و مدل های ارزیابی عملکرد در 5 گروه فوق اشاره می شود.
2-3-3-1- مدل های ارزیابی عملکرد مالی:
وقتي صحبت از ارزيابي عملكرد به میان ميآيد، بيشتر نگاهها به روي عملكرد مالي منعطف ميگردد. این رويكرد به رويكرد سنتي در ارزيابي عملكرد نیز معروف می باشد که تنها به يك جنبه از فعاليتهاي سازمان ها ميپردازد و صرفاً معطوف به عملکرد دوره زماني گذشته می باشد (قدرتیان، 1381، ص 41).
2-3-3-1-1- تاريخچه سيستمهاي ارزيابي مالي:
تاريخچه سيستمهاي سنتي ارزيابي عملكرد، در اصل و اساس به زمان هاي خيلي دور برميگردد. به عنوان مثال در قرن 14 ميلادي «دفترداري دو طرفه» در كشور ونيز وجود داشت که بعد از آن تحولات ذيل در سيستمهاي اندازهگيري مالي به وقوع پيوست:
ـ با فرا رسيدن انقلاب صنعتي در قرن نوزدهم ، سيستمهاي اندازهگيري مالي جامعتري جهت برآورده كردن نيازهاي كارفرمايان ايجاد گرديد.
ـ سيستمهايي توسعه يافتند كه شامل هزينههاي تبديل، هزينههاي هر تن (هر واحد)، هزينه مواد (نيروي كار) و تخصيص سربار بودند.
ـ تا اواسط قرن نوزدهم شركتهاي مالي و مراكز سود گسترش يافتند. تمامي شاخصهايي كه مورد استفاده قرار ميگرفتند بر مبناي كارآيي بودند.
ـ در حوالي سالهاي 1911 میلادی، مديريت علمي فردريك تيلور مطرح گرديد و به اين مطلب اشاره كرد كه تقسيم و تخصصي شدن كار، منجر به بهرهوري بيشتر خواهد گرديد. در نتيجه روشهاي توليد و نيز تكنيكهاي هزينهيابي استاندارد مورد كاربرد قرار گرفت.
ـ در سال 1920 میلادی، اصول ارزيابي اندازهگيري عملكرد، سرمايهگذاري كالاهاي سرمايهاي، بودجهبندي، حسابداري واريانس و بازده سرمايهگذاري معرفي شدند.
ـ تا سال 1930 میلادی، سيستمهاي جامع حسابداري صنعتي و مديريت توسعه و تنظيم يافتند. اين سيستم ها در معرض حسابرسي مستقل قرار گرفته و با سيستمهاي عملياتي مالي بيروني مرتبط گرديدند.
ـ با وجود اين از سال 1930 میلادی تاكنون هيچ تغيير واقعي در سيستمهاي موجود صورت نگرفته است، به جز يكسري تغييرات شکلی، چرا كه سيستمهاي مديريت هزينه قادر نيستند تا نيازهاي تجارت مدرن امروزي را برآورده سازند و با تغييرات سريع و پيشرفتهاي تكنولوژيكي كه بخصوص در دهه 80 و 90 شاهد آن بودهايم، ناسازگار هستند (زرینی، 1994، ص 27).
2-3-3-1-2- تجزيه و تحليل صورت هاي مالي:
تجزيه و تحليل صورت هاي مالي، ابزارها و تكنيكهايي هستند كه تحليلگر را قادر ميسازد تا صورت هاي مالي گذشته و حال را با هم مقايسه كرده و به طور كلي بتواند وضعيت مالي و عملياتي سازمان را ارزيابي نموده و نيز ريسكهاي بالقوه آتي را برآورد نمايند. اين تجزيه و تحليل ميتواند اطلاعات گرانبها و با ارزش دربارة روندها، همبستگي، كيفيت، سود هر سهم، چگونگي وضعيت مالي و نقاط ضعف و قوت سازمان به ما ارائه دهد (اسماعیل پور، 1377، ص 83).
فهرست مطالب
انواع مدل های ارزیابی عملکرد و بررسی کامل هریک از آنها
2-3-1-الگوی مناسب برای ارزیابی عملکرد
2-3-2- ویژگی های یک سیستم ارزیابی عملکرد مناسب
2-3-3- انواع مدل های ارزیابی عملکرد
2-3-3-1- مدل های ارزیابی عملکرد مالی
2-3-3-1-1- تاريخچه سيستمهاي ارزيابي مالي
2-3-3-1-2- تجزيه و تحليل صورت هاي مالي
2-3-3-1-3- انواع نسبتهاي مالي
2-3-3-1-3-1- نسبتهاي نقدينگي
2-3-3-1-3-2- نسبتهاي فعاليت (کارآیی)
2-3-3-1-3-3- نسبتهاي ساختار سرمايه (توانایی پردراخت بدهی ها
2-3-3-1-3-4- نسبتهاي سودآوري
2-3-3-1-5- نسبتهاي مالي مربوط به سرمايهگذاري سهامداران (ارزش بازار)
2-3-3-1-4- نقاط قوت و ضعف نسبتهاي مالي
2-3-3-2- مدل های ارزيابي بهرهوري
2-3-3-2-1- تاريخچه بهرهوري
2-3-3-2-2- تعريف بهرهوري
2-3-3-2-3- انواع بهرهوري
2-3-3-2-4- سطوح بهرهوري
2-3-3-2-5- مراحل ايجاد معيارهاي بهرهوري88
2-3-3-2-6- مفهوم ارزش افزوده در بهرهوري90
2-3-3-2-7- شاخصهاي بهرهوري ارزش افزوده90
2-3-3-2-8- روش سريع ارزيابي بهرهوري93
2-3-3-2-9- محدوديتهاي ارزيابي بهرهوري شركتها95
2-3-3-3- مدل هاي اثربخشي سازماني
2-3-3-3-1- رويكرد نيل به هدف97
2-3-3-3-2- رويكرد سيستمي97
2-3-3-3-3- رويكرد عوامل استراتژيك98
2-3-3-3-4- رويكرد ارزشهاي رقابتي98
2-3-3-3-5- محدوديت مدلهاي ارزیابی اثربخشي سازماني
2-3-3-4- مدلهاي ارزیابی تعالي سازماني
2-3-3-4-1- مدل جايزه اروپايي كيفيت (EQA)
2-3-3-4-2- مدل جايزه ملي دمينگ
2-3- 3-4-3- مدل جایزه ملی کیفیت مالكوم بالدريج
2-3-3-4-5- محدوديتهای مدلهاي ارزیابی تعالي سازماني
منابع